Een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) vormt de basis van het arbobeleid van elk bedrijf. De RI&E helpt om risico’s in kaart te brengen en die risico’s aan te pakken met de juiste maatregelen. Voor een veilige en gezonde werkplek. Het is voor elk bedrijf verplicht om een RI&E te hebben.

Wat is een RI&E?

In de RI&E brengt een werkgever alle arbeidsrisico’s binnen het bedrijf in kaart. Vervolgens maakt hij een plan van aanpak voor het beheersen van deze risico’s. Het doel van de RI&E is om gezondheidsklachten en ongevallen te voorkomen of te beperken. Dit is van belang voor het bedrijf én de medewerkers. Het leidt namelijk niet alleen tot minder ziekteverzuim, maar bevordert ook het werkplezier en de productiviteit.

Een RI&E opstellen

Een werkgever kan een RI&E zelf opstellen, laten opstellen door een arbodeskundige of zelf aan de slag gaan met een hulpmiddel, zoals een branche RIE (zie de site van de RAS voor meer informatie)

Risico’s

Ken jij alle risico’s? Ook voor het personeel en het materieel? Weet je wat je moet doen als er plotseling een ongeval met een machine plaatsvindt? Of wanneer een medewerker gevaarlijke stoffen binnenkrijgt? Heb je in kaart wat de fysieke en geestelijke belasting van het werk voor invloed heef top je personeel? Deze (bedrijfs)risico’s kunnen het (tijdelijk) stilleggen van de productie tot gevolg hebben, of in het ergste geval dat het productieproces door gaat maar dan met een persoon minder. Daarbij komen ook nog de kosten van reparaties en ziekte. Ook kan het de naam van het bedrijf in gevaar brengen. Allemaal best grote risico’s!

In een risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) zet je de risico’s op een rij zodat je ze gericht kunt aanpakken. Een RI&E bevat eigenlijk twee dingen:

1. Een lijst met alle risico’s in een bedrijf.

2. Een plan voor het oplossen van deze risico’s.

De RI&E is daarom van groot belang bij het voeren van een goed beleid op het gebied van arbeidsomstandigheden. Naast het uitvoeren van een RI&E op bedrijfsniveau kan er ook een RI&E op projectniveau, op functieniveau en op taakniveau (TRA) worden uitgevoerd.

Maar wist dat naast de branche RIE er ook verdiepende RI&E’s zijn?

Project- Object RI&E

Ieder project is anders. Daarmee kunnen ook de risico’s van project tot project verschillen. Dit zou betekenen dat voor ieder project de RI&E aangepast moet worden om actueel en juist te blijven. Door voor projecten aparte RI&E’s op te stellen wordt dit ondervangen en heeft de projectverantwoordelijke een handleiding voor het veilig en gezond uitvoeren van het project.

Functie RI&E

De risico’s die iemand loopt, hangen samen met de werkzaamheden die bij zijn of haar functie horen. Daarom kan het zinnig zijn per functie een RI&E op te stellen zodat per functie inzicht is in de risico’s en de te nemen maatregelen. Een functie RI&E kan gebruikt worden voor het instrueren van nieuwe medewerkers. Een RI&E op functieniveau is tevens een VCA-eis.

Taak risico analyse (TRA) 

Een taak risico analyse wordt uitgevoerd om de risico’s in kaart te brengen en de te nemen maatregelen te bepalen van een specifieke situatie. Vaak worden taak risico analyses uitgevoerd in het kader van het uitgeven van een werkvergunning. Het uitvoeren van een taak risico analyse is ook een VCA-eis.

Toetsing

De werkgever moet de concept-RI&E en het bijbehorende plan van aanpak laten toetsen door een gecertificeerde arbodienst of één of meer gecertificeerde kerndeskundigen. Dat is vastgelegd in artikel 2.1 van de Arbeidsomstandighedenregeling (Arboregeling). Zij beoordelen of de ingevulde RI&E compleet en betrouwbaar is en uitgaat van de zogenaamde ‘huidige stand van wetenschap en techniek’. Ze schrijven een advies aan de werkgever, onder andere over het plan van aanpak.

Ben je op zoek naar een gecertificeerde arbodienst? Raadpleeg dan deze lijst met gecertificeerde arbodiensten.

Toetsing van de RI&E is niet altijd verplicht. Dat hoeft niet als: 

• alle werknemers in een bedrijf samen 40 uur of minder werken, dan volstaat de checklist gezondheidsrisico’s;
• een bedrijf ten hoogste 25 werknemers heeft én gebruik maakt van een erkend branche RI&E-instrument zoals opgenomen op rie.nl. 

Bedrijven met méér dan 25 werknemers moeten hun RI&E altijd laten toetsen door een gecertificeerde arbodienst of één of meer gecertificeerde kerndeskundigen. Lees meer over toetsing en de uitzonderingen op de website van Steunpunt RI&E.

Ben ik als zzp’er verplicht een RI&E uit te laten voeren?

Vakmanschap en veiligheid gaan altijd samen. Met een Risico-Inventarisatie & Evaluatie zet u alle veiligheidsrisico’s op een rij, zodat u op een overzichtelijke manier te werk kunt gaan voor een veiligere en betere werksituatie. Een bedrijf met personeel is wettelijk verplicht om een Risico-Inventarisatie & Evaluatie uit te laten voeren. Als zzp’er bent u natuurlijk eigen baas. Bent u als zzp’er dan ook verplicht een RI&E uit te laten voeren? Deze vraag beantwoorden we in deze blog. 

RI&E voor zzp’er wettelijk verplicht?

Op basis van de Arbowet zijn zzp’ers niet verplicht om een RI&E uit te voeren. De regel telt namelijk alleen voor organisaties met personeel. Er komen echter wel situaties voor waarin u als zzp’er wel een Risico-Inventarisatie & Evaluatie moet hebben.

Hieronder staan een aantal situaties waarin een zzp’er wel verplicht is om een RI&E uit te voeren:

Een zzp’er wordt aangemerkt als werkgever wanneer hij/zij stagiaires heeft of mensen in dienst neemt. In dat geval is een RI&E voor zzp’ers verplicht.

• De RI&E verplichting telt ook wanneer een zzp’er een andere zzp’er inhuurt en gezag uitoefent over de werkzaamheden van deze zzp’er.
• In sommige gevallen zal een zzp’er toch een RI&E moeten uitvoeren, ook als dit volgens de Arbowet niet verplicht is. Bijvoorbeeld bij het aanvragen van een VCA certificering zal er een RI&E geëist worden.
• Op basis van het civiele recht mag een hoofdaannemer een RI&E van de zzp’er eisen. In sommige gevallen volstaat een Checklist Gezondheidsrisico’s ook – overleg dit rechtstreeks met de betreffende aannemer.
• Als men ingehuurd wordt als zzp’er is het bedrijf niet verplicht tot het maken van een RI&E. Pas als de zzp’er in dienst is van het bedrijf zal die verplichting ingaan.

Het ontbreken van een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) kan de werkgever duur komen te staan. Werknemers blijven dan risico’s lopen bij het uitvoeren van hun werkzaamheden, met alle gevolgen van dien. De Arbeidsinspectie legt dan ook direct een boete op als de werkgever geen RI&E heeft.

De Nederlandse Arbeidsinspectie controleert niet alleen of werkgevers een RI&E hebben, maar ook of deze volledig en actueel is. Nalatigheid rondom de RI&E kan een boete opleveren. De hoogte van boetes wordt via normbedragen berekend. Die staan in de Beleidsregel boeteoplegging arbeidsomstandighedenwetgeving. In de bijlage bij de beleidsregel zijn de artikelen van de Arbowet, het Arbobesluit en de Arboregeling te vinden met de bijbehorende categorie voor het normbedrag bij overtreding ervan. Vervolgens bepaalt de bedrijfsgrootte welke staffel van toepassing is.

Grotere bedrijven betalen een hoger boetebedrag dan kleinere werkgevers. Zo betaalt een organisatie met minder dan vijf werknemers 10% van het normbedrag, een organisatie met 40 tot 100 werknemers 50% daarvan en vanaf 500 werknemers is het volledige bedrag van toepassing.

Boete of een waarschuwing

Er zijn overtredingen waarvoor direct een boete kan worden opgelegd en overtredingen waarvoor eerst een waarschuwing of een (kennisgeving van een) eis tot naleving wordt gegeven. Pas als blijkt dat de werkgever dezelfde of een soortgelijke overtreding begaat, krijgt hij alsnog een boete. De RI&E-verplichtingen staan in artikel 5 van de Arbowet. Het ontbreken van een RI&E is een overtreding van artikel 5 lid 1 van de Arbowet. Hierbij legt de Arbeidsinspectie direct een boete op. Voor het ontbreken van een RI&E bedraagt de boete maximaal € 4.500 (voor organisaties met meer dan 500 werknemers). Organisaties met 40 tot en met 99 werknemers betalen 50% van dat bedrag.

Ontbreken plan van aanpak

Bij de RI&E hoort een plan van aanpak met de maatregelen die de werkgever treft om de risico’s weg te nemen of te beperken. Is er geen plan van aanpak dan is de RI&E onvolledig en daarmee overtreedt de werkgever artikel 5 lid 3 van de Arbowet. Ook in dit geval kan de AI direct een boete opleggen. De boete voor het ontbreken van een plan van aanpak bij de schriftelijke RI&E is maximaal € 3.000 (voor organisaties met meer dan 500 werknemers). Ook een verouderde risico-inventarisatie is strafbaar. Als de werkgever de RI&E niet aanpast aan de actualiteit is dat een overtreding van artikel 5 lid 4 en kost dat de werkgever een boete van maximaal € 1.500. De werkgever krijgt hiervoor doorgaans eerst een waarschuwing.

Conclusie:

Even of alleen een branche RI&E invullen op de site van de RAS of www.routenaarrie.nl

Is niet altijd voldoende. Waar gevaar en/of risico dreigt dient u dat vooraf in kaart te brengen met een van voornoemde RIE’s .

Schakel uw arbodienst in of een kerndeskundige (arbeid hygiënist) voor toetsing! U kunt zelf het nodige voorwerk doen, alleen of met hulp en advies van een Middelbaar Veiligheid Kundige (MVK) of een Hoger Veiligheid Kundige (HVK).

Met heldere groet

Maurice Rutgrink

MVK i.o.